Gevechten gaan door
Dagelijks krijgen we berichten over extreem geweld in Gaza. Daardoor is Soedan op de achtergrond geraakt, maar dat betekent niet dat het geweld er geluwd is, integendeel.
Even terug: Op 15 april breken er gevechten uit tussen het Soedanese leger en de Rapid Support Forces (RSF), een staatsmilitie, opgericht door de in 2019 verdreven dictator Omar El Bashir. De strijd gaat, jawel, om macht en geld. In een nieuwe burgerregering zou de militie moeten opgaan in het leger, en de commandanten van de beide partijen kunnen het niet eens worden over de manier waarop.
De militie is rijk door onder meer bezit van goudmijnen en door financiële steun van Saoedi-Arabië in ruil voor het leveren van kanonnenvlees in de oorlog tegen de Houthi’s in Jemen. Daarnaast krijgt de RSF tot op heden wapens geleverd van de Verenigde Arabische Emiraten.
De RSF heeft de beschikking over een groot aantal (goed betaalde) grondtroepen, die Darfur al maanden in de houdgreep hebben, en inmiddels vrijwel heel Khartoem controleren. Ze hebben zich daar verschanst in woonhuizen, overheidsgebouwen, en markten.
Daartegenover is het leger zwak, als gevolg van de vele zuiveringen van voormalig president El Bashir, die bang was voor een tegencoup. Bekwame militairen werden met vervroegd pensioen gestuurd en vervangen door Bashir’s islamistische vriendjes. Het leger heeft weinig grondtroepen, maar wel de beschikking over een aantal gevechtsvliegtuigen en Antonovs.
Gevolg: de Soedanese luchtmacht richt zich op RSF doelen en maalt daarbij niet om burgerslachtoffers[1]. De militiamannen blijven de overgebleven legerbases en -posten bestoken met artillerie en de gevechtsvliegtuigen met afweergeschut, wat ook weer leidt tot burgerslachtoffers[2].
De steden Khartoem en Omdurman lopen steeds meer leeg. Mensen die geen geld hebben voor sowieso bijna onbetaalbaar geworden personenvervoer, vluchten naar wijken waar minder gevochten wordt, want de kans dat je getroffen wordt door een verdwaalde kogel, een raket of een bom is enorm.
Onderhandelingen in de Saudi-Arabische stad Jeddah zijn op niets uitgelopen, maar gisteren werd bekend dat de landen van de Hoorn van Afrika met de leiders van de strijdende partijen de mogelijkhed van een direct overleg hebben besproken[3].
UNICEF berichtte eind november[4] dat de grootste kinderontheemdingscrisis ter wereld in Soedan plaatsvindt, met naar schatting drie miljoen kinderen die het geweld ontvlucht zijn op zoek naar veiligheid, voedsel, en onderdak.
De Elrayanschool
Gelukkig doet het Internet het nog regelmatig in Omdurman, waar m’n schoonfamilie en de meeste vrienden woonden, en waar de Elrayanschool en Salwa’s kleuterklas zich bevinden.
Maar reacties op mijn WhatsApp berichten laten wel steeds langer op zich wachten. En met bellen moet je geluk hebben, want vaak kom je er niet doorheen.
Salwa en haar nichtje in betere tjden.
We maken ons echt ongerust over Salwa. Sinds begin november krijgen we haar telefonisch niet meer te pakken en mijn WhatsApp bericht naar de kruidenier naar wie we de bijdrage voor haar schooltje stuurden, toont maar één vinkje.
Meester Jirjis en juf Afoedia zijn beter bereikbaar. Juf Afoedia is erin geslaagd met haar vader af te reizen naar Wad Madani, ten zuiden van Khartoem. De wijk waarin ze woonden lag vlakbij een legerpost en de oude man kon het geluid van de schoten en bombardementen niet meer verdragen.
Op m’n vraag hoe het met de buurt gaat waar de Elrayanschool ligt, krijg ik een gesproken bericht van Jirjis, waarin hij allereerst de donateurs bedankt voor hun trouwe steun – waardoor de school zich vanaf 2017 heeft kunnen ontwikkelen tot een goede leeromgeving. Veel van de kinderen die gratis of tegen een kleine vergoeding les kregen, behaalden goede resultaten tijdens de eindexamens. Van de eerste lichtingen zijn zo’n tweehonderd leerlingen doorgestroomd naar de Universiteit. “En dat hebben ze allemaal te danken aan de donateurs, want zonder hen hadden we de school al lang geleden moeten sluiten.”
Jirjis bedankt ook de leerkrachten voor hun tomeloze inzet om de vaak achtergebleven Nubakinderen en leerlingen uit Zuid Soedan bij te spijkeren.
Hij legt uit dat de situatie in Omdurman “heel moeilijk” is, vooral in de wijken waar dagelijks gevechten plaatsvinden. “Wijk 19, waar meester Amer woonde, is nu helemaal leeg, zo gevaarlijk werd het daar.”
Daarnaast is het heel moeilijk om aan eten te komen. “Kookgas is niet meer te krijgen en houtskool is heel schaars. Omdat de meeste kruideniers dicht zijn, zijn de mensen aangewezen op de weinige markten die nog open zijn. Maar het is vaak levensgevaarlijk om daar te komen, vanwege de gevechten. De mensen blijven zoveel mogelijk thuis en eten wat er voorhanden is.”
Jirjis vertelt verder dat de arme wijken 43 en 44, waar de meeste leerlingen vandaan kwamen, ook bijna verlaten zijn vanwege de beschietingen. “De meeste mensen zijn naar wijken in het noorden of verder naar het westen gevlucht.”
Klas 1 van de Elrayanschool – Oktober 2022 – Zingen op het schoolplein
Instemming gevraagd
De Stichting heeft de bijdragen voor de salarissen van de Elrayan leerkrachten altijd doorbetaald tijdens de vakanties. Zestien docenten en één bewaker krijgen nu nog steeds hun maandelijkse toelage, ook al wordt er geen les meer gegeven. Er is geen enkele school meer open in de zwaar gehavende en grotendeels verlaten hoofdstad.
Het zal niemand ook verbazen dat de waarde van de Soedanese pond flink gekelderd is. Het vaste bedrag dat we maandelijks naar de school sturen, €850, levert daarom elke maand meer ponden op. Jirjis en Afoedia hebben nu geopperd om de extra ponden te besteden aan de allerarmsten in de buurt, aan mensen, vaak alleenstaande moeders, die nauwelijks geld hebben om eten te kopen.
Omdat de maandelijkse donateurs geld geven voor de leerkrachten (onder het motto ‘zonder docent geen les’), heeft het bestuur besloten hun mening te vragen over deze afwijkende bestemming.
Mocht je het er niet mee eens zijn dat we de docenten doorbetalen of dat het extra geld wordt besteed aan hulp voor de allerarmsten, vragen we je dat ons zo spoedig mogelijk te melden. Als je instemt met de hulp, hoef je niet te reageren.
Met vriendelijke groet,
mede namens het bestuur,
Rianne Tamis
’s-Hertogenbosch, 10 december 2023
[1] Zie bijvoorbeeld dit bericht van 8 december: https://www.dabangasudan.org/en/all-news/article/more-than-100-killed-as-airstrikes-intensify-in-sudan-capital
[2] Zowel het leger als de militie reageerden verontwaardigd op de uitspraak van de Amerikaanse Minister van Buitenlandse Zaken op 6 december, waarin hij stelde dat beide zijden zich schuldig maken aan oorlogsmisdaden. https://www.dabangasudan.org/en/all-news/article/sudan-foreign-ministry-rejects-us-equating-between-army-and-rsf
[3] Zie bijvoorbeeld https://www.reuters.com/world/africa/african-mediators-claim-progress-mediation-efforts-end-sudans-war-2023-12-10/
[4] De helft van de populatie, meer dan 24,7 miljoen mensen, onder wie 14 miljoen kinderen, heeft humanitaire hulp nodig. https://www.unicef.org/sudan/press-releases/unicef-statement-over-200-days-war-leaves-generation-children-sudan-brink